جرم انگاری ونظام ضمانت اجراهای کیفری تخلفات رانندگی در ایران

بررسی ها حاکی است تخلفات رانندگی مهمترین عامل وقوع تصادفات هستند. گرچه تمامی تخلفات رانندگی منجر به تصادف نمی شوند لیکن در اغلب موارد تصادفات رانندگی در پی ارتکاب حداقل یک تخلف رانندگی اتفاق می افتند. مهمترین ابزار پیشگیری از تخلفات رانندگی نظام ضمانت اجراهای جرایم رانندگی است. بدین جهت فرایند جرم انگاری و نظام ضمانت اجراهای جرایم رانندگی ایران مورد بررسی و تحقیق قرار گرفت تا خلأها و نارسایی های آن مشخص گردد. در این رابطه نخستین پرسش این است که ضمانت اجراهای جرایم موجود تا چه اندازه می تواند اهداف مورد نظر را برآورده نماید. نتیجه تحقیقات حاکی است: مهمترین عامل شیوع تخلفات رانندگی در ایران عدم کارآیی نظام ضمانت اجراهای جرایم رانندگی است. مجازات ها که منحصر به جریمه های نقدی است هیچ گونه تناسبی با شدت تخلفات نداشته و به دلایل متعدد، از جمله عدم تنوع و عدم تناسب و نداشتن ارزش کیفری، ناموثر و فاقد بازدارندگی لازم هستند. مداخله های کیفری قانونگذار در جرایم رانندگی کاملأ واکنشی و ناظر به نتیجه نهایی جرم است و تا زمانی که جرایم رانندگیِ منتهی به تصادف، منجر به فوت یا جرح نشده اند مشمول مجازات های کیفری نمی شوند. در مقایسه ای که بین ضمانت اجراهای جرایم رانندگی در ایران با کشورهای توسعه یافته ای که علیرغم داشتن سرانه خودرو بیشتر تلفات حوادث رانندگی آنها به مراتب از کشور ما کمتر می باشد، اختلاف فاحشی در کمیت و کیفیت نظام ضمانت اجراهای آنها با ایران مشاهده گردید. بین میزان و شدت مجازات های جرایم رانندگی با کاهش تصادفات و تلفات رانندگی رابطه منفی معناداری وجود دارد. نتایج بررسی ها و تحلیل داده ها حکایت از آن دارد که مهمترین راه پیشگیری از جرایم و تخلفات رانندگی ایجاد تغییر اساسی در نظام ضمانت اجراهای جرایم رانندگی و استفاده از پاسخ های متنوع و متناسب است. کلیدواژه ها: جرم انگاری، ضمانت اجرا، خطای انسانی، جرایم رانندگی، تصادفات رانندگی.